İran’da tek reformcu aday olarak katıldığı seçimden zaferle çıkarak ülkenin yeni Cumhurbaşkanı olan Azeri Türk’ü Mesud Pezeşkiyan, zafer konuşmasına rejime bağlılığını ilan ederek değişim bekleyen kitlede soru işareti yarattı.
Muhafazakar Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin mayıs ayında helikopter kazasında hayatını kaybetmesi sonrası düzenlenen seçimde Pezeşkiyan, muhafazakar rakibi Said Celili’yi geride bırakarak birinci olmuştu. Başörtüsü ve Batı’yla ilişkiler konusunda daha önce ılımlı çıkışlar yapan, internete yönelik kısıtlamaları kaldırma sözü veren Pezeşkiyan’ın 2021’deki seçimlere katılmasına izin verilmemişti.
HAMANEY’DEN ‘REİSİ’NİN YOLUNU İZLE’ MESAJI
Zaferiyle uzun süredir siyasete güvenini kaybetmiş bazı İranlılar arasında değişim umudu yaratan yeni Cumhurbaşkanı, önceki gece düzenlediği zafer konuşmasında dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e teşekkür ederek “Onun rehberliği olmasa benim ismim oy pusulasında yer almazdı. Onun liderliği sayesinde bu noktaya gelebildik” dedi.
Pezeşkiyan’ın zafer konuşması için İslam Devrimi’nin lideri olan Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin sembolik önemdeki mozolesini seçmesi de dikkat çekti.
İran’da asıl karar mercii olan dini lider Hamaney ise, yeni cumhurbaşkanını kutladığı mesajda, Pezeşkiyan’ın ölen muhafazakar İbrahim Reisi’nin yolunu izlemesini istediğini söyledi.
Pezeşkiyan’ın seçimlere katılmasına verilen onay, İran’da son yıllarda hızla düşen seçime katılım oranını artırma ve Batı’dan uzaklaşmayı yavaşlatma yönünde Hamaney’in hamlesi olarak yorumlanmıştı.
İran’ın dini lideri Hamaney
CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİ SINIRLI
Analistlere göre, Pezeşkiyan’ın zaferi özellikle gençlere ve kadınlara umut verse de ülkede büyük bir değişim beklemek imkansız. Cumhurbaşkanının yetkilerinin sınırlı olduğu İran’da, kararlar dini lider ve Devrim Muhafızları’nın da dahil olduğu karmaşık bir yönetim mekanizmasıyla belirleniyor.
BBC’ye konuşan Londra merkezli Chatham House Orta Doğu programı Direktörü Sanam Vakil, Pezeşkiyan’ın muhafazakarların egemen olduğu sistemin desteğini alması gerekeceğini vurgulayarak “Ekonomik konular hariç manevra için çok fazla bağımsız bir alanı olmayacak. Ekonomi konusunda anlamlı bir ilerleme için de yaptırımları hafifletmek üzere ABD’yle müzakereler gerekiyor” dedi.
Orta Doğu uzmanları, Pezeşkiyan döneminde dış politika alanında İran’da ciddi bir yön değişikliği beklemiyor. Uluslararası Kriz Grubu İran Programı’nın başındaki Ali Vaez, “ABD’de Trump ve Biden arasında ülkenin gidişatı konusunda 180 derece açı varsa, İran’da cumhurbaşkanının değişiminde bu açı 45 derecedir. Bu önemsiz bir fark değilse de diğer ülkelerdeki kadar etkili değil” ifadelerini kullandı.